Back Clinic iduro Egbe. Iduro jẹ ipo ti ẹni kọọkan di ara wọn duro ni pipe lodi si agbara walẹ lakoko ti o duro, joko, tabi dubulẹ. Iduro to dara ni oju ṣe afihan ilera ẹni kọọkan, ni idaniloju awọn isẹpo ati awọn iṣan, ati awọn ẹya miiran ti ara, n ṣiṣẹ daradara. Jakejado akojọpọ awọn nkan, Dokita Alex Jimenez ṣe idanimọ awọn ipa ti o wọpọ julọ ti iduro ti ko tọ bi o ṣe ṣalaye awọn iṣe ti a ṣeduro ti ẹni kọọkan yẹ ki o mu lati mu iduro wọn dara daradara bii igbelaruge ilera ati ilera gbogbogbo wọn. Joko tabi duro ti ko tọ le ṣẹlẹ laimọ, ṣugbọn mimọ ọran naa ati atunṣe le ṣe iranlọwọ nikẹhin ọpọlọpọ awọn eniyan kọọkan ni idagbasoke awọn igbesi aye ilera. Fun alaye diẹ sii, jọwọ ni ọfẹ lati kan si wa ni (915) 850-0900 tabi ọrọ lati pe Dokita Jimenez tikalararẹ ni (915) 850-0900.
Kọ ẹkọ idi ti iṣoro naa ati bii o ṣe le ṣakoso rẹ ni imunadoko le ṣe iranlọwọ fun awọn ẹni-kọọkan ti o ni iriri awọn spasms pada ni iyara ati lailewu pada si awọn ipele iṣaaju ti iṣẹ ati iṣẹ.
Pada Spasm
Awọn ẹni-kọọkan ti o nlo pẹlu irora ẹhin tabi sciatica maa n ṣe apejuwe awọn aami aisan bi awọn iṣan ẹhin ti npa tabi spasming. Spasm ti ẹhin le ni rirọ ìwọnba, bii ikunku titẹ si ẹgbẹ kan ti ọpa ẹhin tabi irora nla ti o ṣe idiwọ fun ẹni kọọkan lati joko, duro, tabi rin ni itunu. Awọn spasms bask le di àìdá, nfa iṣoro mimu iduro deede deede.
Kini Spasm
Spasm ẹhin jẹ ibẹrẹ lojiji ti wiwọ iṣan ẹhin. Nigbakuran, ifarabalẹ ti o ṣoro di pupọ ati lile ti o ṣe idiwọ fun ẹni kọọkan lati lọ ni deede. Diẹ ninu awọn ẹni-kọọkan ni iṣoro lati tẹ siwaju nitori irora ati wiwọ.
àpẹẹrẹ
Pupọ julọ awọn iṣẹlẹ ṣiṣe ni awọn wakati pupọ si ọpọlọpọ awọn ọjọ. Awọn ọran ti o lewu le ṣiṣe ni bii ọsẹ mẹfa si mẹjọ, ṣugbọn awọn spasms ati irora dinku diẹdiẹ, fifun ẹni kọọkan lati gbe ni deede ati bẹrẹ iṣẹ ṣiṣe deede. Awọn imọlara ti o wọpọ ati awọn aami aisan le pẹlu:
Iṣoro atunse.
A ju aibale okan ninu awọn pada.
Pulsing irora ati sensations.
Irora lori ọkan tabi awọn ẹgbẹ mejeeji ti ẹhin.
Nigbakuran, spasm le fa irora radiating ninu awọn buttocks ati ibadi. Nigbati o ba buruju, o le wa pẹlu irora nafu ara, numbness, ati tingling ti o tan si isalẹ ọkan tabi awọn ẹsẹ mejeeji. (Medline Plus. 2022)
Awọn okunfa
Awọn spasms ẹhin jẹ idi nipasẹ iṣan iṣan ti o nipọn, eyiti o ma nwaye lati diẹ ninu aapọn ẹrọ. Iṣoro naa nfa ki iṣan iṣan ti o wa nitosi ọpa ẹhin lati fa ni aiṣedeede. Bi abajade ti nfa, awọn okun iṣan di taut ati irora. Awọn okunfa ẹrọ ti awọn spasms ẹhin le pẹlu: (Itọsọna Merck, ọdun 2022)
Iduro ti ko dara ati / tabi iduro.
Ipalara ilokulo atunṣe.
Awọn igara Lumbar.
Lumbar disiki herniations.
Osteoarthritis kekere sẹhin.
Spondylolisthesis – vertebrae yi lọ kuro ni ipo, pẹlu anterolisthesis ati retrolisthesis.
Spin stenosis
Gbogbo awọn wọnyi le gbe wahala ti o pọ si lori awọn ẹya anatomical ninu ọpa ẹhin. Awọn iṣan ẹhin isalẹ ti o sunmọ awọn ẹya wọnyi le lọ sinu spasm aabo ti o tun le fa irora ati irora ni ẹhin. Awọn okunfa miiran ti kii ṣe ẹrọ ti awọn spasms kekere pẹlu: (Itọsọna Merck, ọdun 2022)
Awọn nkan ti o jọmọ iṣẹ - gbigbe nigbagbogbo, titari, fifa, ati/tabi lilọ.
Iduro iduro ti ko dara tabi joko fun awọn akoko pipẹ laisi atilẹyin ẹhin.
Aini ti ara karabosipo.
Jije apọju tabi sanra.
Awọn ipo ọpọlọ - aibalẹ, ibanujẹ, ati aapọn ẹdun.
Itan iṣoogun ti idile ti spondylitis ankylosing.
siga
Olukuluku le da siga mimu duro, bẹrẹ adaṣe, tabi ṣe awọn iṣẹ rere lati ṣe iranlọwọ lati ṣakoso wahala. Awọn ẹni-kọọkan ti o niiṣe pẹlu awọn spasms pada le nilo lati ri olupese ilera kan fun ayẹwo ati itọju to dara.
itọju
Itoju fun awọn spasms ẹhin le ni awọn atunṣe ile tabi awọn itọju ailera lati ọdọ awọn olupese iwosan. Awọn itọju naa jẹ apẹrẹ lati yọkuro awọn spasms ati ṣakoso awọn aapọn ẹrọ ti o le ti fa wọn. Awọn alamọdaju iṣoogun tun le ṣafihan awọn ọgbọn lati ṣe idiwọ spasms. Awọn atunṣe ile le pẹlu: (Itọsọna Merck, ọdun 2022)
Ti awọn ilana itọju ara ẹni ko ba le pese iderun, awọn eniyan kọọkan le nilo lati ṣabẹwo si alamọdaju iṣoogun kan fun itọju. Awọn itọju iṣoogun le pẹlu: (Itọsọna Merck, ọdun 2022)
Itọju ailera ara
Abojuto itọju Chiropractic
acupuncture
Ti kii-abẹ decompression
Imudara neuromuscular itanna transcutaneous
Awọn abẹrẹ sitẹriọdu
Iṣẹ abẹ Lumbar jẹ itọju asegbeyin ti o kẹhin.
Pupọ julọ awọn ẹni-kọọkan ni anfani lati ṣakoso awọn aami aisan pẹlu itọju ailera ti ara tabi chiropractic, eyiti o pẹlu awọn adaṣe ikẹkọ ati awọn atunṣe iduro lati ṣe iyọkuro wiwọ.
Bhatia, A., Engle, A., & Cohen, SP (2020). Awọn aṣoju elegbogi lọwọlọwọ ati ọjọ iwaju fun itọju ti irora ẹhin. Imoye ero lori pharmacotherapy, 21 (8), 857-861. doi.org/10.1080/14656566.2020.1735353
Fun awọn ẹni-kọọkan ti o nlo pẹlu irora kekere, o le jẹ wiwọ iṣan quadricep ti o fa awọn aami aisan ati awọn iṣoro iduro. Njẹ mimọ awọn ami ti wiwọ quadricep ṣe iranlọwọ lati dena irora ati yago fun ipalara?
Quadriceps wiwọ
Awọn iṣan Quadriceps wa ni iwaju itan. Awọn ipa ti o le ṣẹda irora onibaje ati awọn iṣoro iduro le ṣẹlẹ ni akoko kanna ni:
Ilọra Quadricep fa irora ẹhin isalẹ bi a ti fa pelvis silẹ.
Awọn quadriceps ti o nipọn yori si awọn iṣan hamstring alailagbara.
Awọn wọnyi ni awọn iṣan ti o tako lẹhin itan.
Wahala ati titẹ lori awọn ọgbẹ le fa irora pada ati awọn iṣoro.
Femoris rectus so mọ pelvis ni iwaju iwaju ẹhin iliac ti o ga julọ, eyiti o jẹ apakan iwaju ti egungun ibadi.
Femoris rectus jẹ iṣan nikan ni ẹgbẹ ti o kọja lori isẹpo ibadi, eyiti o tun ni ipa lori gbigbe.
Nigbati awọn quadriceps, paapaa awọn femoris rectus, di ṣinṣin, wọn fa si isalẹ awọn ibadi.
Ibadi naa lọ si isalẹ tabi siwaju, ni imọ-ẹrọ ti a tọka si bi itọka iwaju ti pelvis. (Anita Krol et al., 2017)
Ọpa ẹhin wa laarin pelvis, ati pe ti pelvis ba tẹ siwaju, ọpa ẹhin lumbar n san owo pada nipasẹ gbigbe.
Atọka ti o tobi ju ni ẹhin isalẹ ni a tọka si bi lordosis ti o pọju ati nigbagbogbo nfa wiwọ ati irora ninu awọn iṣan ẹhin. (Sean G. Sadler et al., Ọdun 2017)
Biinu Hamstring
Nigbati awọn quadriceps ba pọ ati pe pelvis yoo fa si isalẹ, ẹhin ni igbega ajeji. Eyi fi ọpa ti o wa lori isan ti o ni ibamu ti o le fa awọn aami aisan irora.
Iduro ilera ati ohun orin iṣan hamstring ṣe iranlọwọ lati ṣetọju ipo ibadi ti o tọ ni ẹhin.
Eyi jẹ deede nitori pe o ṣe iranlọwọ lati ṣetọju ipo itunu.
Wiwọ Quadricep le ṣeto ifasilẹ kan bi pelvis ti n tẹ si isalẹ ni iwaju ati si oke ni ẹhin lakoko ti o n na awọn okun iṣan lọpọlọpọ.
Irora ati ọgbẹ jẹ abajade deede
Aisi agbara iṣan ati quadriceps nina le fa ki awọn iṣan egungun padanu agbara wọn lati ṣe atilẹyin awọn ipo ibadi ati ọpa-ẹhin to tọ. (American Council on idaraya . Ọdun 2015)
Mọ Nigba ti Quads Ti wa ni Tightening
Olukuluku nigbagbogbo ko mọ pe awọn quadriceps wọn ṣoro, paapaa awọn ti o lo pupọ julọ ọjọ joko.
Awọn akoko diẹ sii ti a lo ni alaga le fa ki awọn quadriceps ati awọn iṣan ẹhin isalẹ lati di ni imurasilẹ.
Olukuluku le gbiyanju awọn idanwo diẹ ni ile:
Diduro soke
Titari awọn ibadi siwaju.
Titari lati awọn egungun ijoko ki o wa ni ipele ti o pe.
Bawo ni iwaju ti ibadi lọ?
Kini rilara?
Ìrora le tọkasi awọn quadriceps ti o muna.
Ni A Lunge Ipo
Pẹlu ẹsẹ kan siwaju ati tẹ ni iwaju ekeji.
Ẹsẹ ẹhin jẹ taara.
Bawo ni iwaju ti ẹsẹ lọ?
Kini rilara?
Bawo ni iwaju ibadi lori ẹsẹ ẹhin ṣe rilara?
Ti o duro tẹ ẹsẹ
Duro pẹlu ẹsẹ iwaju ti tẹ ati ẹsẹ ẹhin ni gígùn.
Ibanujẹ ni ẹsẹ ẹhin le tumọ si awọn quadriceps ti o muna.
Ni Ipo Ikunlẹ
Arch awọn pada
Gba awọn kokosẹ
Ṣe atunṣe ipo naa lati ṣatunṣe fun eyikeyi irora tabi awọn oran apapọ.
Ti o ba ni lati gbe ara rẹ soke tabi yipada iduro lati dinku irora, o le jẹ awọn quadriceps ti o muna.
Iranlọwọ lati ni oye ipo naa le ṣe iranlọwọ ni ibaraẹnisọrọ pẹlu olupese ilera kan.
Olupese ilera ati/tabi oniwosan ara le ṣe idanwo igbelewọn iduro lati ṣe idanwo naa quadriceps.
Imọye Ẹkọ Irẹwẹsi Irẹwẹsi Kekere: Ipa ati Awọn Solusan Chiropractic
jo
Kripa, S., Kaur, H. (2021). Ṣiṣe idanimọ awọn ibatan laarin iduro ati irora ni awọn alaisan irora kekere: atunyẹwo alaye. Iwe itẹjade ti Oluko ti Itọju Ẹjẹ, 26 (34). doi.org/doi: 10.1186/s43161-021-00052-w
Król, A., Polak, M., Szczygieł, E., Wójcik, P., & Gleb, K. (2017). Ibasepo laarin awọn ifosiwewe ẹrọ ati titẹ pelvic ninu awọn agbalagba pẹlu ati laisi irora kekere. Iwe akosile ti ẹhin ati isọdọtun ti iṣan, 30 (4), 699-705. doi.org/10.3233/BMR-140177
Sadler, SG, Spink, MJ, Ho, A., De Jonge, XJ, & Chuter, VH (2017). Ihamọ ni ibiti o ti tẹ ita ti iṣipopada, lumbar lordosis, ati irọrun hamstring ṣe asọtẹlẹ idagbasoke ti irora kekere: atunyẹwo eto ti awọn iwadi ẹgbẹ ti ifojusọna. Awọn rudurudu ti iṣan BMC, 18 (1), 179. doi.org/10.1186/s12891-017-1534-0
Fun awọn ẹni-kọọkan ti o niiṣe pẹlu ọrun tabi irora apa ati awọn aami aisan orififo migraine o le jẹ ipalara iṣan splenius capitis. Njẹ mọ awọn okunfa ati awọn aami aisan ṣe iranlọwọ fun awọn olupese ilera lati ṣe agbekalẹ eto itọju to munadoko?
Awọn iṣan Splenius Capitis
Splenius capitis jẹ iṣan ti o jinlẹ ti o wa ni ẹhin oke. Paapọ pẹlu cervicis splenius, o ni Layer ti o ga julọ - ọkan ninu awọn mẹta - ti awọn iṣan ẹhin inu inu. Awọn splenius capitis ṣiṣẹ pẹlu splenius cervicis, iṣan ti o kere julọ ti o wa ni isalẹ rẹ, lati ṣe iranlọwọ lati yi ọrun pada ki o si din agbọn si àyà, ti a mọ ni fifẹ. Mimu iduro ilera jẹ pataki nitori pe o ṣe iranlọwọ lati pa ori mọ ni ipo didoju.
Bibẹrẹ ni aarin aarin ti ọpa ẹhin ni C3 si T3, splenius capitis pan awọn ipele laarin 7th cervical vertebra si 3rd tabi 4th thoracic vertebrae, eyi ti o yatọ fun awọn ẹni-kọọkan.
Awọn ifibọ isan ni awọn iṣan nuchal, eyi ti o jẹ okun ti o lagbara ti ọrun.
Awọn igun iṣan splenius capitis si oke ati ita, ti o so mọ timole.
Awọn splenius capitis ati cervicis bo awọn paraspinals inaro, eyiti o jinle ti o ni ipele agbedemeji ti awọn iṣan ẹhin inu inu.
Awọn iṣan splenius dabi bandage fun paraspinals ati awọn iṣan inaro ti o ni ipele ti o jinlẹ julọ.
Awọn iṣan splenius mu awọn ipele ti o jinlẹ wọnyi ni ipo ti o tọ.
Awọn iṣan wọnyi bẹrẹ ni aarin ti ọpa ẹhin ati papọ ṣe apẹrẹ V kan.
Awọn ẹgbẹ ti V wa nipọn, ati awọn indentation aarin jẹ aijinile.
irora
O wọpọ fun awọn ẹni-kọọkan lati ni iriri irora ti o ni nkan ṣe pẹlu ipalara si splenius capitis. Iru irora yii ni a mọ bi splenius capitis dídùn. (Ernest E, Ernest M. 2011)
àpẹẹrẹ
Orififo kan ti o nwaye lati ipalara nigbagbogbo n farawe orififo migraine kan. Awọn aami aisan splenius capitis dídùn pẹlu: (Ernest E, Ernest M. 2011)
O ṣe iṣeduro lati kan si olupese ilera kan ti o ba ni iriri awọn aami aisan ti o dabaru pẹlu awọn iṣẹ ojoojumọ tabi didara igbesi aye. Olupese ilera yoo:
Aisan tachycardia orthostatic postural jẹ ipo iṣoogun ti o fa ori ina ati palpitations lẹhin ti o duro. Njẹ awọn atunṣe igbesi aye ati awọn ilana multidisciplinary ṣe iranlọwọ lati dinku ati ṣakoso awọn aami aisan?
Aisan Tachycardia Orthostatic ti Ilẹhin - POTS
Aisan tachycardia orthostatic postural, tabi POTS, jẹ ipo ti o yatọ ni bibi lati iwọn kekere si ailagbara. Pẹlu POTS:
Diẹ ninu awọn ẹni-kọọkan ni itan-idile ti awọn ikoko; diẹ ninu awọn ẹni-kọọkan jabo POTS bẹrẹ lẹhin aisan tabi aapọn, ati awọn miiran jabo pe o bẹrẹ diẹdiẹ.
O maa n yanju lori akoko.
Itọju le jẹ anfani.
Ayẹwo aisan da lori ṣiṣe ayẹwo titẹ ẹjẹ ati pulse / okan oṣuwọn.
àpẹẹrẹ
Aisan tachycardia orthostatic postural le kan awọn ọdọ ti o ni ilera bibẹẹkọ ati pe o le bẹrẹ lojiji. O maa n ṣẹlẹ laarin awọn ọjọ ori 15 ati 50, ati pe awọn obirin ni o le ṣe idagbasoke rẹ ju awọn ọkunrin lọ. Olukuluku le ni iriri orisirisi awọn aami aisan laarin iṣẹju diẹ ti dide lati irọ tabi ipo ijoko. Awọn aami aisan le waye nigbagbogbo ati lojoojumọ. Awọn aami aisan ti o wọpọ julọ pẹlu: (National Institutes of Health. Ile-iṣẹ Orilẹ-ede fun Ilọsiwaju Awọn imọ-jinlẹ Itumọ. Jiini ati toje Arun Alaye Center. Ọdun 2023)
ṣàníyàn
Lightheadedness
Rilara kan bi o ti fẹ lati kọja.
Irora – riro iyara tabi oṣuwọn ọkan alaibamu.
Dizziness
efori
Iroran ti o dara
Awọn ẹsẹ yipada si pupa-pupa.
Weakness
Tremors
Rirẹ
Awọn isoro oorun
Wahala fojusi / ọpọlọ kurukuru.
Olukuluku le tun ni iriri awọn iṣẹlẹ loorekoore ti daku, nigbagbogbo laisi eyikeyi okunfa/awọn miiran ju dide duro.
Olukuluku le ni iriri eyikeyi akojọpọ awọn aami aisan wọnyi.
Nigba miiran, awọn ẹni-kọọkan ko le mu awọn ere idaraya tabi adaṣe mu ati pe o le ni itara-imọlẹ ati riru ni idahun si iṣẹ ṣiṣe ti ara kekere tabi iwọntunwọnsi, eyiti a le ṣe apejuwe bi aibikita adaṣe.
Awọn ipa ti o ni ibatan
Aisan tachycardia orthostatic postural le ni nkan ṣe pẹlu dysautonomia miiran tabi awọn iṣọn eto aifọkanbalẹ, bii syncope neurocardiogenic.
Olukuluku nigbagbogbo ni a ṣe ayẹwo pẹlu awọn ipo miiran bii:
Aisan ailera ti ologun
Ehlers-Danlos syndrome
Fibromyalgia
Awọn Iṣilọ
Awọn ipo autoimmune miiran.
Awọn ipo ifun.
Awọn okunfa
Nigbagbogbo, dide duro jẹ ki ẹjẹ yara lati torso si awọn ẹsẹ. Iyipada lojiji tumọ si pe ẹjẹ dinku wa fun ọkan lati fa fifa soke. Lati sanpada, eto aifọkanbalẹ aifọwọyi fi awọn ifihan agbara ranṣẹ si awọn ohun elo ẹjẹ lati dina lati Titari ẹjẹ diẹ sii si ọkan ati ṣetọju titẹ ẹjẹ ati oṣuwọn ọkan deede. Pupọ eniyan ko ni iriri awọn ayipada pataki ninu titẹ ẹjẹ tabi pulse nigbati o dide. Nigba miiran, ara ko le ṣe iṣẹ yii ni deede.
If titẹ ẹjẹ silẹ lati iduro ati fa awọn aami aisan bii ori ina, o jẹ mimọ bi hypotension orthostatic.
ti o ba ti titẹ ẹjẹ wa ni deede, ṣugbọn oṣuwọn ọkan yoo yarayara, IPO.
Awọn ifosiwewe gangan ti o fa iṣọn tachycardia orthostatic postural yatọ si awọn eniyan kọọkan ṣugbọn o ni ibatan si awọn ayipada ninu:
Eto aifọkanbalẹ aifọwọyi n ṣakoso titẹ ẹjẹ ati oṣuwọn ọkan, eyiti o jẹ awọn agbegbe ti eto aifọkanbalẹ ti o ṣakoso awọn iṣẹ inu inu bi tito nkan lẹsẹsẹ, isunmi, ati oṣuwọn ọkan. O jẹ deede fun titẹ ẹjẹ lati lọ silẹ diẹ ati pe oṣuwọn ọkan lati yara diẹ sii nigbati o ba duro. Pẹlu POTS, awọn ayipada wọnyi jẹ oyè diẹ sii.
POTS jẹ iru dysautonomia, eyiti o jẹ dinku ilana ti awọn autonomic aifọkanbalẹ eto.
Ọpọlọpọ awọn iṣọn-alọ ọkan miiran ni a tun ro pe o ni ibatan si dysautonomia, bii fibromyalgia, iṣọn ifun inu irritable, ati ailera rirẹ onibaje.
Ko ṣe kedere idi ti iṣọn-alọ ọkan tabi eyikeyi ninu awọn oriṣi miiran ti dysautonomia ti ndagba, ṣugbọn o dabi pe o wa asọtẹlẹ idile kan.
Nigba miiran iṣẹlẹ akọkọ ti POTS farahan lẹhin iṣẹlẹ ilera bi:
oyun
Aisan ajakale-arun, fun apẹẹrẹ, ọran ti o lagbara ti aarun ayọkẹlẹ.
Iṣẹlẹ ti ibalokanjẹ tabi ikọlu.
Iṣẹ abẹ nla
okunfa
Ayẹwo aisan yoo pẹlu itan-akọọlẹ iṣoogun kan, idanwo ti ara, ati awọn idanwo iwadii.
Olupese ilera yoo gba titẹ ẹjẹ ati pulse ni o kere ju lẹmeji. Ni ẹẹkan nigba ti o dubulẹ ati ni ẹẹkan nigba ti o duro.
Awọn wiwọn titẹ ẹjẹ ati oṣuwọn pulse ti o dubulẹ, joko, ati iduro jẹ awọn iwulo orthostatic.
Ni deede, dide duro mu iwọn ọkan pọ si nipasẹ awọn lilu 10 fun iṣẹju kan tabi kere si.
Lakoko idanwo yii, titẹ ẹjẹ ati pulse ni a wọn ni igba pupọ nigbati o dubulẹ lori tabili ati nigbati tabili ba gbe si ipo titọ.
Imọye iyatọ
Awọn idi pupọ lo wa ti dysautonomia, syncope, ati hypotension orthostatic.
Ni gbogbo igbelewọn, olupese ilera le wo awọn ipo miiran, bii gbigbẹ gbigbẹ, yiyọ kuro lati isinmi ibusun gigun, ati neuropathy dayabetik.
Awọn oogun bii diuretics tabi oogun titẹ ẹjẹ le fa awọn ipa kanna.
itọju
Awọn ọna pupọ ni a lo ni ṣiṣakoso POTS, ati pe awọn ẹni-kọọkan le nilo ọna alapọlọpọ. Olupese ilera yoo ni imọran nigbagbogbo ṣayẹwo titẹ ẹjẹ ati pulse ni ile lati jiroro awọn abajade nigbati o wọle fun awọn ayẹwo iṣoogun.
Awọn omi ati Ounjẹ
Mimu omi ti ko ni kafeini le jẹ ki ara jẹ omi.
Olupese ilera le ṣe iṣiro iye to tọ ti awọn omi ti o nilo ni ọjọ kọọkan.
Gbigbe gbigbẹ ni alẹ jẹ wọpọ, nitorina o ṣe pataki julọ lati mu omi ni akọkọ ni owurọ, ni pataki ṣaaju ki o to dide kuro ni ibusun ati duro.
Wọ awọn ibọsẹ funmorawon lati ṣe idiwọ ẹjẹ pupọ lati san sinu awọn ẹsẹ nigbati o duro le ṣe iranlọwọ lati yago fun hypotension orthostatic. (Dysautonomia International. Ọdun 2019)
Ṣẹgun Ikuna Ọkàn Imudanu
jo
National Institutes of Health. Ile-iṣẹ Orilẹ-ede fun Ilọsiwaju Awọn imọ-jinlẹ Itumọ. Jiini ati Ile-iṣẹ Alaye Arun toje (GARD). (2023). Aisan tachycardia orthostatic postural.
Sheldon, R.S., Grubb, B.P., 2nd, Olshansky, B., Shen, W.K., Calkins, H., Brignole, M., Raj, S.R., Krahn, A.D., Morillo, C. A., Stewart, J.M., Sutton, R., Sandroni, P., Jimọ, K. J., Hachul, D. T., Cohen, M. I., Lau, D. H., Mayuga, K. A., Moak, J.P., Sandhu, R. K., & Kanjwal, K. (2015). Ọdun 2015 alaye ifọkanbalẹ iwé awujọ ti ọkan lori iwadii ati itọju ti iṣọn tachycardia postural, tachycardia sinus ti ko yẹ, ati syncope vasovagal. Okan rhythm, 12 (6), e41-e63. doi.org/10.1016/j.hrthm.2015.03.029
Fu, Q., & Levine, B. D. (2018). Idaraya ati itọju ti kii ṣe oogun ti POTS. Neuroscience autonomic: ipilẹ & isẹgun, 215, 20-27. doi.org/10.1016/j.autneu.2018.07.001
Fun awọn ẹni-kọọkan ti n ṣiṣẹ ni tabili tabi ibudo iṣẹ nibiti ọpọlọpọ iṣẹ naa ti ṣe ni ipo ijoko ati mu eewu pọ si fun ọpọlọpọ awọn iṣoro ilera, ṣe lilo tabili iduro ṣe iranlọwọ lati dena awọn iṣoro iṣan-ara ati mu ilọsiwaju kukuru ati igba pipẹ?
Awọn tabili iduro
Die e sii ju 80% ti awọn iṣẹ ni a ṣe ni ipo ti o joko. Awọn tabili iduro ti fihan lati ṣe iranlọwọ. (Allene L. Gremaud ati al., Ọdun 2018) Iduro iduro adijositabulu ti pinnu lati jẹ iduro iduro ti ẹni kọọkan. Diẹ ninu awọn tabili le wa ni isalẹ lati lo lakoko ti o joko. Awọn tabili wọnyi le ni ilọsiwaju:
Gbigbe ẹjẹ
Ideri afẹyinti
agbara
idojukọ
Awọn ẹni kọọkan ti o kere si sedentary le ni iriri ibanujẹ ti o dinku, aibalẹ, ati eewu arun onibaje.
Imudara Iduro ati Dinku Irora Pada
Joko fun awọn akoko pipẹ le fa rirẹ ati aibalẹ ti ara. Awọn aami aiṣan irora ti afẹyinti ati awọn ifarabalẹ jẹ wọpọ, paapaa nigbati o ba nṣe adaṣe awọn ipo ti ko ni ilera, ti n ṣaṣepọ pẹlu awọn iṣoro ẹhin ti o wa tẹlẹ, tabi lilo iṣeto tabili ti kii ṣe ergonomic. Dipo ti joko nikan tabi duro fun gbogbo ọjọ iṣẹ, yiyan laarin ijoko ati iduro jẹ alara lile pupọ. Ṣiṣe adaṣe ijoko ati iduro nigbagbogbo dinku rirẹ ara ati aibalẹ ẹhin isalẹ. (Alicia A. Thorp et al., Ọdun 2014) (Grant T. Ognibene et al., 2016)
Ṣe alekun Awọn ipele Agbara
Jijoko gigun ni ibamu pẹlu rirẹ, agbara ti o dinku, ati iṣelọpọ. Iduro iduro-sit le pese awọn anfani bii awọn ipele iṣelọpọ pọ si. Awọn oniwadi ṣe awari pe awọn tabili iduro-sit le mu ilera gbogbogbo ati iṣelọpọ ti awọn oṣiṣẹ ọfiisi dara si. Awọn ẹni-kọọkan ninu iwadi naa royin:
Gẹgẹbi CDC, mẹfa ninu awọn eniyan mẹwa 10 ni AMẸRIKA ni o kere ju arun onibaje kan, bii àtọgbẹ, arun ọkan, ọpọlọ, tabi akàn. Arun onibajẹ jẹ idi pataki ti iku ati alaabo, bakanna bi agbara asiwaju ti awọn idiyele ilera. (Awọn ile-iṣẹ fun Iṣakoso ati Idena Arun. 2023) Lakoko ti o nilo iwadi siwaju sii lati rii boya awọn tabili iduro le dinku eewu ti arun onibaje, iwadi kan wo lati ṣe iwọn idapọ laarin akoko sedentary ati eewu arun onibaje tabi iku. Awọn oniwadi royin pe isọdọkan fun awọn akoko gigun ni ominira ni nkan ṣe pẹlu awọn abajade ilera odi laibikita iṣẹ ṣiṣe ti ara. (Aviroop Biswas et al., Ọdun 2015)
Idojukọ Ifarabalẹ Dara si
Joko fun awọn akoko gigun fa fifalẹ sisan ẹjẹ. Eyi dinku sisan ẹjẹ si ọpọlọ dinku iṣẹ imọ ati mu eewu awọn ipo neurodegenerative pọ si. Iwadi kan jẹrisi pe awọn eniyan ti o ni ilera ti o ṣiṣẹ ni ipo ijoko gigun ti dinku sisan ẹjẹ ọpọlọ. Iwadi na rii pe loorekoore, awọn irin-ajo kukuru le ṣe iranlọwọ lati yago fun eyi. (Sophie E. Carter et al., Ọdun 2018) Iduro mu ẹjẹ ati atẹgun pọ si. Eyi ṣe ilọsiwaju iṣẹ iṣaro, eyiti o tun ṣe iranlọwọ lati mu idojukọ ati idojukọ pọ si.
Şuga ati aniyan Idinku
Awọn igbesi aye ode oni ni igbagbogbo ni iye nla ti ihuwasi sedentary ninu.
Sibẹsibẹ, iye diẹ wa nipa awọn eewu ilera ọpọlọ ti ihuwasi sedentary gigun. Awọn ijinlẹ diẹ ti wa ti a pinnu lati ni ilọsiwaju oye ti gbogbo eniyan. Iwadi kan ṣojukọ lori ẹgbẹ kan ti awọn agbalagba agbalagba, nini wọn ni ijabọ ara ẹni awọn isesi sedentary ti o pẹlu tẹlifisiọnu, intanẹẹti, ati akoko kika. Alaye yi ti a akawe si won kọọkan igbelewọn lori awọn Ile-iṣẹ ti Ibanujẹ Ijinlẹ Arun asekale. (Mark Hamer, Emmanuel Stamatakis. Ọdun 2014)
Awọn oniwadi naa rii pe diẹ ninu awọn ihuwasi sedentary jẹ ipalara si ilera ọpọlọ ju awọn miiran lọ.
Ṣiṣepọ tabili iduro sinu aaye iṣẹ le ṣe iranlọwọ lati dinku awọn ipa odi ti awọn ihuwasi sedentary, ti o yori si iṣelọpọ ilọsiwaju, ilọsiwaju ọpọlọ ati ilera ti ara, ati agbegbe iṣẹ ilera fun awọn ẹni-kọọkan ti o iṣẹ awọn wakati pipẹ ni tabili tabi ibi iṣẹ.
Imọye Ẹkọ Irẹwẹsi Irẹwẹsi Kekere: Ipa ati Awọn Solusan Chiropractic
jo
Gremaud, AL, Carr, LJ, Simmering, JE, Evans, NJ, Cremer, JF, Segre, AM, Polgreen, LA, & Polgreen, PM (2018). Lilo Accelerometer Gamifying Ṣe alekun Awọn ipele Iṣẹ ṣiṣe Ti ara ti Awọn oṣiṣẹ Ọfiisi Sedentary. Iwe akosile ti American Heart Association, 7 (13), e007735. doi.org/10.1161/JAHA.117.007735
Thorp, AA, Kingwell, BA, Owen, N., & Dunstan, DW (2014). Pipin akoko ijoko ni ibi iṣẹ pẹlu awọn ijakadi iduro lainidii ṣe ilọsiwaju rirẹ ati aibalẹ ti iṣan ni iwọn apọju / awọn oṣiṣẹ ọfiisi sanra. Oogun iṣẹ-ṣiṣe ati ayika, 71 (11), 765-771. doi.org/10.1136/oemed-2014-102348
Ognibene, GT, Torres, W., von Eyben, R., & Horst, KC (2016). Ipa ti Ibudo-Iduro Sit-Stand lori Irora Ẹhin Kekere Onibaje: Awọn abajade Idanwo Laileto. Iwe akosile ti oogun iṣẹ ati ayika, 58 (3), 287-293. doi.org/10.1097/JOM.0000000000000615
Ma, J., Ma, D., Li, Z., & Kim, H. (2021). Awọn ipa ti Idasi Iduro Iduro Iduro Ibi-iṣẹ lori Ilera ati Iṣelọpọ. Iwe akọọlẹ agbaye ti iwadii ayika ati ilera gbogbogbo, 18 (21), 11604. doi.org/10.3390/ijerph182111604
Awọn ile-iṣẹ fun Iṣakoso ati Idena Arun. Onibaje arun.
Biswas, A., Oh, PI, Faulkner, GE, Bajaj, RR, Silver, MA, Mitchell, MS, & Alter, DA (2015). Akoko sedentary ati idapọ rẹ pẹlu eewu fun isẹlẹ arun, iku, ati ile-iwosan ni awọn agbalagba: atunyẹwo eto ati itupalẹ-meta. Awọn itan-akọọlẹ ti oogun inu, 162 (2), 123–132. doi.org/10.7326/M14-1651
Carter, SE, Draijer, R., Dimu, SM, Brown, L., Thijssen, DHJ, & Hopkins, ND (2018). Awọn isinmi ririn deede ṣe idiwọ idinku ninu sisan ẹjẹ ọpọlọ ti o ni nkan ṣe pẹlu ijoko gigun. Iwe akosile ti fisioloji ti a lo (Bethesda, Md.: 1985), 125 (3), 790-798. doi.org/10.1152/japplphysiol.00310.2018
Hamer, M., & Stamatakis, E. (2014). Iwadi ti ifojusọna ti ihuwasi sedentary, eewu ti ibanujẹ, ati ailagbara oye. Oogun ati imọ-jinlẹ ni awọn ere idaraya ati adaṣe, 46 (4), 718-723. doi.org/10.1249/MSS.0000000000000156
Teychenne, M., Costigan, SA, & Parker, K. (2015). Ajọpọ laarin ihuwasi sedentary ati eewu aibalẹ: atunyẹwo eto. BMC ilera gbogbo eniyan, 15, 513. doi.org/10.1186/s12889-015-1843-x
Ọpọlọpọ awọn ẹni-kọọkan sọ si diẹ ninu awọn ipele, ọrun wọn tabi irora pada si ipo ti ko ni ilera. Njẹ mimọ awọn okunfa ati awọn okunfa ti o wa ni ipilẹ ṣe iranlọwọ itọsọna awọn atunṣe igbesi aye ati wiwa itọju atunṣe iṣoogun?
Awọn okunfa Iduro ti ko ni ilera
Awọn ifosiwewe pupọ le fa ki awọn eniyan kọọkan ṣe adaṣe awọn iduro ti ko ni ilera nigbagbogbo.
Iduro ti ko ni ilera tun le mu wa nipasẹ ipalara, aisan, tabi awọn Jiini.
Apapo awọn nkan wọnyi tun wọpọ.
Ṣiṣe adaṣe ni ilera jẹ irisi adaṣe nibiti awọn iṣan ṣe atilẹyin egungun ni iduroṣinṣin ati titete daradara ti o wa ni idakẹjẹ ati gbigbe.
Ipalara ati Isan Guard
Lẹhin ipalara kan, awọn iṣan le spasm lati dabobo ara ati iranlọwọ lati ṣe idaduro awọn ipalara ati dabobo lodi si ipalara siwaju sii.
Sibẹsibẹ, awọn iṣipopada di opin ati pe o le ja si awọn aami aisan irora.
Awọn spasms iṣan ti o pẹ ti o yorisi awọn iṣan ailera ni akoko pupọ.
Aiṣedeede laarin awọn iṣan ti n ṣetọju ipalara ati awọn ti n ṣiṣẹ ni deede le ja si awọn iṣoro iduro.
Itọju iṣan pẹlu ifọwọra, chiropractic, ati itọju ailera le ṣe iranlọwọ lati mu iṣẹ-ṣiṣe ti o dara julọ pada.
Ẹdọfu iṣan ati ailagbara
Ti awọn ẹgbẹ iṣan kan ba di alailagbara tabi wahala, iduro le ni ipa, ati awọn aami aiṣan irora le dagbasoke.
Irẹwẹsi iṣan tabi ẹdọfu le dagbasoke nigbati awọn ẹni-kọọkan ba mu ipo gigun ni ọjọ lẹhin ọjọ tabi nigba ṣiṣe awọn iṣẹ ṣiṣe deede ati awọn iṣẹ ṣiṣe ni ọna ti o fi ẹdọfu sori awọn iṣan tabi lo wọn ni ọna aipin.
Imupadabọ igbehin ati awọn atunṣe itọju ailera ti ara le ṣe iranlọwọ fun okunkun awọn iṣan ati fifun awọn aami aisan irora.
Awọn iwa ojoojumọ
Bi awọn ẹni-kọọkan ṣe wa awọn ọna lati gba awọn spasms iṣan, ailera, ẹdọfu, ati / tabi awọn aiṣedeede, ọkan ati ara le gbagbe ati fi ipo ilera silẹ.
Ara lẹhinna bẹrẹ isanpada nipa lilo omiiran, airọrun, ati awọn ihamọ iṣan atako ati nina ti o ba ara ati titete ọpa ẹhin jẹ.
Lilo Imọ -ẹrọ
Imọ-ẹrọ - boya o joko ni tabili kan / ibi iṣẹ, lilo tabulẹti tabi foonu alagbeka, tabi ṣiṣẹ pẹlu awọn ẹrọ pupọ le yi ara pada diẹdiẹ kuro ni titete. (Parisa Nejati, ati al., Ọdun 2015)
Olukuluku nigbagbogbo n wo isalẹ ni foonu wọn le ṣe agbekalẹ ọrun ọrọ kan, ipo kan ninu eyiti ọrun wa ni irọra tabi titẹ siwaju gun ju, eyiti o le ja si irora.
Opolo Iwa ati Wahala
Awọn ẹni-kọọkan labẹ wahala tabi ti o ni iriri awọn ipo aapọn le bẹrẹ lati ni awọn iṣoro iduro. (Shwetha Nair et al., Ọdun 2015)
Wahala le ṣe alabapin si awọn iṣan ti o ni adehun lori, eyiti o le fa ẹdọfu iṣan, mimi aijinile, awọn iṣoro iduro, ati awọn aami aisan irora.
Wọ si isalẹ ita tabi inu bata ni kiakia lati awọn nkan bi awọn iṣesi ti o ni iwuwo yoo ṣe aiṣedeede awọn ipa kainetik ti o tumọ si kokosẹ, orokun, ibadi, ati ẹhin isalẹ ti o yori si awọn aami aisan irora ni eyikeyi tabi gbogbo awọn isẹpo wọnyi.
Ajogunba ati Genetics
Nigba miiran idi naa jẹ ajogunba.
Fun apẹẹrẹ, arun Scheuermann jẹ ipo kan ninu eyiti awọn ọkunrin ọdọ ti ndagba itọ kyphosis ti a sọ ni ẹhin ẹfun. (Nemours. Health Kids. 2022)
Kan si Iṣoogun Iṣoogun Chiropractic ati Ile-iwosan Ise Iṣẹ fun igbelewọn, ki o jẹ ki a ṣe iranlọwọ fun ọ nipa ṣiṣe idagbasoke itọju ti ara ẹni ati eto isọdọtun.
Ona Lati Iwosan
jo
Czaprowski, D., Stoliński, Ł., Tyrakowski, M., Kozinoga, M., & Kotwicki, T. (2018). Awọn aiṣedeede ti kii ṣe igbekale ti iduro ara ni ọkọ ofurufu sagittal. Scoliosis ati awọn rudurudu ọpa-ẹhin, 13, 6. doi.org/10.1186/s13013-018-0151-5
Nejati, P., Lotfian, S., Moezy, A., & Nejati, M. (2015). Iwadi ti ibamu laarin iduro ori siwaju ati irora ọrun ni awọn oṣiṣẹ ọfiisi Iran. Iwe akọọlẹ agbaye ti oogun iṣẹ ati ilera ayika, 28 (2), 295-303. doi.org/10.13075/ijomeh.1896.00352
Nair, S., Sagar, M., Sollers, J., 3rd, Consedine, N., & Broadbent, E. (2015). Ṣe awọn iduro ti o lọra ati titọ ni ipa awọn idahun aapọn bi? Idanwo laileto. Ẹkọ nipa ẹkọ nipa ilera: Iwe akọọlẹ osise ti Pipin ti Ẹkọ nipa Ẹkọ nipa Ilera, Ẹgbẹ Ẹkọ nipa ọkan ti Amẹrika, 34 (6), 632-641. doi.org/10.1037/hea0000146
Silva, AM, de Siqueira, GR, & da Silva, GA (2013). Awọn ifarabalẹ ti awọn bata bata ti o ga lori ipo ara ti awọn ọdọ. Revista paulista de pediatria: orgao oficial da Sociedade de Pediatria de Sao Paulo, 31(2), 265–271. doi.org/10.1590/s0103-05822013000200020
Fun awọn ẹni-kọọkan agbalagba ti o ni iriri awọn iṣoro iduro, slumping, slouching, ati irora ẹhin oke, ṣe afikun awọn adaṣe iha ẹgbẹ le ṣe iranlọwọ mu iderun ati dena ipo naa lati buru si?
Imudarasi Dara si
O wọpọ lati ṣepọ ipo ẹhin oke ti o ṣubu pẹlu ọjọ ori, ṣugbọn awọn ifosiwewe miiran tun le ṣe alabapin si awọn iṣoro naa. (Justyna Drzał-Grabiec, ati al., 2013) Ẹyẹ iha ati pelvis ṣe pataki si eto ara ati pe o ni pupọ julọ ti mojuto. Ti awọn ẹya ara eegun wọnyi ba di aiṣedeede nitori iduro ti ko ni ilera, awọn iṣan ti o so mọ wọn di ṣinṣin, ailera, tabi awọn mejeeji, ati awọn iṣan agbegbe ni lati san pada, ti o fa ipalara ti ipo naa ati ipalara siwaju sii.
Awọn iduro ti ko ni ilera le fa nipasẹ ẹyẹ iha kan ti o rọ si isalẹ egungun ibadi.
Bi ẹhin oke ti n rọ tabi rọra, giga le bẹrẹ lati dinku.
Awọn adaṣe akiyesi iduro le ṣe iranlọwọ lati gbe ẹyẹ iha soke kuro ni egungun ibadi.
Awọn adaṣe Rib Cage
Idaraya yii le ṣee ṣe joko tabi duro. Ilana ojoojumọ le ṣe iranlọwọ lati mu ilọsiwaju dara si ati mu awọn iṣoro pada ati irora pada.
Ẹya ti o joko ṣe iranlọwọ lati tọju idojukọ lori ṣiṣe adaṣe ni ẹtọ.
Ẹya ti o duro nija imo ara, gbigba ẹni kọọkan laaye lati ni imọlara bi ẹyẹ iha ati awọn agbeka ẹhin oke ni ipa ibadi ati ipo ẹhin isalẹ.
Lati bẹrẹ, o niyanju lati bẹrẹ ni ipo ijoko.
Ni kete ti awọn ipilẹ ti kọ ẹkọ, lẹhinna dajudaju ilọsiwaju si iduro.
idaraya
Gbe pelvis duro ki o wa ni titẹ siwaju diẹ diẹ.
Titẹ siwaju yii yoo ṣe afikun ohun ti tẹ ẹhin kekere diẹ lakoko ti o nmu awọn iṣan ẹhin isalẹ ni ọna ti o dara.
Ṣiṣeto ati mimu ti tẹ yii ni ipo ijoko yẹ ki o lero adayeba.
Simi ki o si ṣe abumọ gbigbe soke ti iha wọn.
Sisimi jẹ ki ọpa ẹhin ati awọn egungun fa siwaju diẹ.
Exhale ki o gba ẹyẹ iha ati ẹhin oke lati pada si ipo adayeba wọn.
Tun to awọn akoko 10 lẹẹkan tabi lẹmeji ọjọ kan.
Fun idaraya yii, lo mimi lati ṣe agbekalẹ igbesoke iha ti iha ati gbigbe ni afikun.
Ma ṣe ga julọ lori itẹsiwaju ọpa-ẹhin.
Dipo, fojusi lori bi mimi/ ifasimu ṣe atilẹyin iṣipopada ti awọn iha ati ẹhin oke ati idagbasoke awọn iṣan lati ibẹ.
Gbiyanju lati gbe ẹyẹ iha ni dọgbadọgba ni ẹgbẹ mejeeji bi ara ṣe gba laaye.
Pẹlu adaṣe, awọn ẹni-kọọkan yoo mọ awọn iyipada iduro ilera ati aaye ti o pọ si laarin awọn egungun ati pelvis.
Itọsọna ati Iyatọ
Ṣe adaṣe pẹlu ẹhin lodi si odi kan fun itọsọna ẹhin oke.
Iyatọ miiran ti pelvis ati idaraya ikẹkọ iduro iduro ẹgbẹ ni lati gbe awọn apá soke.
Eyi yoo ṣẹda irisi ikẹkọ oye iduro ti o yatọ.
Fojusi iṣipopada ẹyẹ iha nigbati awọn apá ba gbe soke.
Njẹ gbigbe awọn apa ṣe idaraya rọrun, le, tabi yatọ?
Lati mu ilọsiwaju iduro pọ si, na isan awọn iṣan pectoral.
yoga
Awọn ẹni-kọọkan ti n wa awọn ọna diẹ sii lati teramo iduro ilera yẹ ki o gbero yoga.
A iwadi ti atejade ni International Journal of Yoga ni imọran pe ọna ti o dara julọ lati mu mojuto ṣiṣẹ le jẹ lati ni orisirisi awọn ipo yoga sinu ilana. (Mrithunjay Rathore et al., 2017) Awọn iṣan ab ti o somọ si awọn oriṣiriṣi awọn aaye lori ẹyẹ iha ati ki o ṣe ipa ni iduro, titete, ati iwontunwonsi. Awọn oniwadi ṣe idanimọ awọn iṣan meji, awọn obliques ita, ati ikun ti o kọja, bi bọtini si iduro deede ni ilera.
Agbara Iwọn
jo
Drzał-Grabiec, J., Snela, S., Rykała, J., Podgórska, J., & Banaś, A. (2013). Awọn ayipada ninu iduro ara ti awọn obinrin ti o waye pẹlu ọjọ-ori. BMC geriatrics, 13, 108. doi.org/10.1186/1471-2318-13-108
Rathore, M., Trivedi, S., Abraham, J., & Sinha, MB (2017). Ibaṣepọ Anatomical ti Muu ṣiṣẹ Isan Mojuto ni Awọn Iduro Yogic oriṣiriṣi. Iwe akọọlẹ agbaye ti yoga, 10 (2), 59–66. doi.org/10.4103/0973-6131.205515
Papegaaij, S., Taube, W., Baudry, S., Otten, E., & Hortobágyi, T. (2014). Ti ogbo nfa isọdọtun ti cortical ati iṣakoso ọpa-ẹhin ti iduro. Awọn aala ni imọ-jinlẹ neuroscience ti ogbo, 6, 28. doi.org/10.3389/fnagi.2014.00028
Ọpa Iṣẹ iṣe ti IFM wa ni nẹtiwọọki itọkasi ti o tobi julọ ni Oogun Iṣẹ iṣe, ti a ṣẹda lati ṣe iranlọwọ fun awọn alaisan lati wa awọn oṣiṣẹ Oogun Iṣẹ iṣe nibikibi ni agbaye. IFM Awọn oṣiṣẹ ti o ni ifọwọsi ni atokọ ni akọkọ ninu awọn abajade wiwa, ti a fun ni ẹkọ gbooro wọn ni Oogun Iṣẹ iṣe